Kijken is voor de meesten van ons een vanzelfsprekendheid. Wij kijken de hele dag lang om ons te oriënteren op onze fysieke en sociale omgeving en zo te bepalen hoe wij ons daartoe moeten verhouden. Van baby af aan worden wij hierin getraind zodat wij zo goed mogelijk kunnen overleven. Die continue oefening leidt ertoe dat wij allemaal, eenmaal volwassen, kijken via een eigen bril; bepaald door ons karakter, onze opvoeding, talloze omgevingsfactoren, zelfs door ons dagelijkse humeur. Wij nemen dus niet de werkelijkheid waar maar filteren dat wat wij bekijken vanuit onze eigen situatie. De keren dat wij ons onderdompelen in voor ons nieuwe culturen en gewoontes, tijdens bijvoorbeeld een verre reis, zien wij soms onze eigen bril maar in ons dagelijkse leventje hebben wij er nauwelijks oog voor. Ikzelf werd hiermee geconfronteerd toen ik voor het eerst de bijzondere historische gevels van de winkels aan de Herestraat in Groningen zag omdat mijn moeder, die bij mij op bezoek was, mij erop wees. En dat terwijl ik er toen al vier jaar studeerde, geschiedenis nota bene…
Inmiddels heb ik, als museumprofessional, van kijken mijn beroep gemaakt. Wat zeker niet betekent dat ik altijd het hele plaatje zie, maar wat wel inhoudt dat ik de verwondering, de verbinding en de bezieling kan voelen die wij ervaren als wij ons voor andere manieren van kijken openstellen. Grote vraag in mijn werk is hoe ik dit “kijken om te zien” kan delen met de museumbezoeker die, zo blijkt uit onderzoek, gemiddeld 9 seconden naar een kunstwerk kijkt. Onderstaand een aantal werkvormen:
Bekijk een kunstwerk gezamenlijk. Deel alles met elkaar wat jullie er aan opvalt en waarom, zonder te oordelen. Gegarandeerd dat dit tot leidt tot vernieuwende inzichten.
Kijken doen wij niet alleen met onze ogen, zoals het gezegde propageert, maar met al onze zintuigen. In een historisch huis beleven wij het leven van weleer mede dankzij de geuren, geluiden en materialen van vroeger. Zet dus je zintuigen op scherp en ervaar zo des te meer.
Draai je museumbezoek om en ga op zoek naar het kunstwerk dat jou bekijkt. Je zult ervaren dat er een werk is dat je meer triggert dan de andere. Neem de tijd en de rust om het met aandacht (en al je zintuigen indien mogelijk) te bekijken. Het zal je op een of andere manier ruimte geven.
Al deze werkvormen zijn overigens ook toepasbaar buiten museummuren. Dus tegen degenen onder ons die behoefte hebben om hun bril eens af te zetten, zeg ik: “Dwaal door stad en land, in goed gezelschap desgewenst, bekijk je omgeving met je zintuigen op scherp en laat je verwonderen, bezielen en verbinden door ongekende blikvelden en een nieuwe horizon”.
